コケ/データベース/宮島コケ植物目録

宮島のコケ植物目録

この目録は，安藤ほか（1975）を改訂したもので，これまでに発表された文献ならびに標本に基づいて宮島から報告されている蘚苔類をまとめたものである．学名の配列は属名および種名のアルファベット順とした．学名は，セン類はSuzuki（2016）におおむね従ったが，一部筆者らの見解に基づいて最適と思われる学名を用いた．タイ類およびツノゴケ類は片桐・古木（2012）に従った．種名の後にその種を宮島から報告した文献（証拠標本が示されているもののみ）を示し，筆者らが標本を検討した場合はその標本も示した．

Bryophytaセン植物門（セン類）

Anacamptodon (Fabroniaceae)

• Anacamptodon latidens (Besch.) Broth. 文献: Taoda (1980)

Archidium (Archidiaceae)

• Archidium ohioense Schimp. ex Müll.Hal. 文献: 出口 (2005)

Barbella (Meteoriaceae)

• Barbella asperifolia Cardot 文献: 安藤ほか (1975)

Barbula (Pottiaceae)

• Barbula unguiculata Hedw. 文献: 安藤ほか (1975), Inoue et al. (2011)

Boulaya (Thuidiaceae)

• Boulaya mittenii (Broth.) Cardot 文献: 安藤ほか (1975)

Brachymenium (Bryaceae)

• Brachymenium exile (Dozy & Molk.) Bosch & Sande Lac. 文献: 安藤ほか (1975)

Brachythecium (Brachytheciaceae)

• Brachythecium buchananii (Hook.) A.Jaeger 文献: 安藤ほか (1975)
• Brachythecium noesicum Besch. 文献: 安藤ほか (1975, as Bryhnia sublaevifolia Broth. & Paris)
• Brachythecium sakuraii Broth. 文献: Orgaz & Yamaguchi (2015)

Brotherella (Sematophyllaceae)

• Brotherella complanata Reimers & Sakurai 文献: Tsubota et al. (2000)
• Brotherella henonii (Duby) M.Fleisch. 文献: Iwatsuki & Higuchi (1988)

Bryhnia (Brachytheciaceae)

• Bryhnia noesica (Besch.) Broth. 文献: 安藤ほか (1975)
• Bryhnia novae-angliae (Sull. & Lesq.) Grout 文献: 安藤ほか (1975)

Bryum (Bryaceae)

• Bryum cf. caespiticium Hedw. 文献: 安藤ほか (1975)
• Bryum pseudotriquetrum (Hedw.) G.Gaertn., B.Mey. & Scherb. 文献: 安藤ほか (1975)
• Bryum radiculosum Brid. 文献: 安藤ほか (1975)

Claopodium (Leskeaceae)

• Claopodium aciculum (Broth.) Broth. 文献: 安藤ほか (1975)

Coscinodon (Grimmiaceae)

• Coscinodon cribrosus (Hedw.) Spruce 文献: 安藤ほか (1975), Deguchi (1978)

Ctenidium (Hylocomiaceae)

• Ctenidium capillifolium (Mitt.) Broth. 文献: 西村・藤田 (2016)

Dicranella (Dicranellaceae)

• Dicranella heteromalla (Hedw.) Schimp. 文献: 安藤ほか (1975)

Dicranum (Dicranaceae)

• Dicranum leiodontium Cardot 文献: 安藤ほか (1975)
• Dicranum scoparium Hedw. 文献: 安藤ほか (1975)

Didymodon (Pottiaceae)

• Didymodon constrictus (Mitt.) K.Saito 文献: 安藤ほか (1975, as Barbula nipponica Nog.)

Diphyscium (Diphysciaceae)

• Diphyscium involutum Mitt. 文献: 安藤ほか (1975)
• Diphyscium lorifolium (Cardot) Z.L.K.Magombo 文献: 堀川 (1953, as Theriotia lorifolia Cardot), 安藤ほか (1975, as Theriotia lorifolia Cardot), Magombo (2003), 井上ほか (2016)

Ditrichum (Ditrichaceae)

• Ditrichum sekii Ando & Deguchi ex Matsui & Z. Iwats. 文献: 安藤ほか (1975), Matsui & Iwatsuki (1990)

Drummondia (Drummondiaceae)

• Drummondia sinensis Müll.Hal. 文献: 安藤ほか (1975), Inoue & Tsubota (2014)

Eccremidium (Ditrichaceae)

• Eccremidium minutum (Mitt.) I.G.Stone & G.A.M.Scott 文献: Matsui & Iwatsuki (1990)

Ectropothecium (Hypnaceae)

• Ectropothecium obtusulum (Cardot) Z.Iwats. 文献: 安藤ほか (1975)

Entodon (Entodontaceae)

• Entodon sullivantii (Müll.Hal.) Lindb. var. versicolor (Besch.) Mizush. 文献: 安藤ほか (1975)

Epipterygium (Mielichhoferiaceae)

• Epipterygium tozeri (Grev.) Lindb. 文献: 安藤ほか (1975)

Eurohypnum (Hypnaceae)

• Eurohypnum leptothallum (Müll.Hal.) Ando 文献: Tsubota et al. (2004)

Fabronia (Fabroniaceae)

• Fabronia matsumurae Besch. 文献: 安藤ほか (1975)

Fissidens (Fissidentaceae)

• Fissidens bryoides Hedw. 文献: 安藤ほか (1975)
• Fissidens geppii M.Fleisch. 文献: 安藤ほか (1975)
• Fissidens incrassatus Sull. & Lesq. 文献: 安藤ほか (1975)
• Fissidens microserratus Sakurai 文献: 安藤ほか (1975)
• Fissidens perdecurrens Besch. 文献: 安藤ほか (1975)
• Fissidens protonematicola Sakurai 文献: Iwatsuki & Suzuki (1982)
• Fissidens tosaensis Broth. 文献: 安藤ほか (1975)

Grimmia (Grimmiaceae)

• Grimmia pilifera P.Beauv. 文献: 安藤ほか (1975), Tsubota et al. (2003)

Glossadelphus (Hypnaceae)

• Glossadelphus ogatae Broth. & Yasuda 文献: 安藤ほか (1975)

Haplocladium (Thuidiaceae)

• Haplocladium angustifolium (Hampe & Müll.Hal.) Broth. 文献: 安藤ほか (1975)

Herzogiella (Plagiotheciaceae)

• Herzogiella perrobusta (Broth.) Z.Iwats. 文献: 安藤ほか (1975)

Heterocladium (Heterocladiaceae)

• Heterocladium capillaceum Broth. ex Ihsiba 文献: 安藤ほか (1975, as Heterocladium gracillimum Nog.)

Heterophyllium (Sematophyllaceae)

• Heterophyllium nematosum Broth. 文献: 安藤ほか (1975), Tsubota et al. (1999)

Homomallium (Hypnaceae)

• Homomallium connexum (Cardot) Broth. 文献: 安藤ほか (1975)

Hyophila (Pottiaceae)

• Hyophila propagulifera Broth. 文献: 安藤ほか (1975)

Isopterygium (Sematophyllaceae)

• Isopterygium minutirameum (Müll.Hal.) A.Jaeger 文献: 安藤ほか (1975)

Leptophascum (Pottiaceae)

• Leptophascum leptophyllum (Müll.Hal.) J.Guerra & M.J.Cano 文献: 安藤ほか [1975, as Tortula rhizophylla (Sakurai) Z.Iwats. & K.Saito]

Leucobryum (Leucobryaceae)

• Leucobryum bowringii Mitt. 文献: 安藤ほか (1975)
• Leucobryum juniperoideum (Brid.) Müll.Hal. 文献: 安藤ほか (1975, as Leucobryum neilgherrense Müll.Hal.)
• Leucobryum scabrum Sande Lac. 文献: Tsubota et al. (1999)

Palisadula (Myuriaceae)

• Palisadula katoi (Broth.) Z. Iwats. 文献: 安藤ほか [1975, as Myurium katoi (Broth.) Seki]

Pelekium (Thuidiaceae)

• Pelekium versicolor (Hornsch. ex Müll. Hal.) Touw 文献: 安藤ほか (1975, as Thuidium bipinnatulum Mitt.)

Pengchengwua (Neckeraceae)

• Pengchengwua obtusata (Mont.) S.Olsson, Enroth, Huttunen & D.Quandt 文献: 安藤ほか [1975, as Neckeropsis obtusata (Mont.) M.Fleisch.]

Philonotis (Bartramiaceae)

• Philonotis revoluta Bosch & Sande Lac. 文献: 安藤ほか (1975)
• Philonotis thwaitesii Mitt. 文献: Iwatsuki & Higuchi (1987)

Plagiomnium (Mielichhoferiaceae)

• Plagiomnium succulentum (Mitt.) T.J.Kop. 文献: 安藤ほか (1975)

Plagiothecium (Plagiotheciaceae)

• Plagiothecium euryphyllum (Cardot & Thér.) Z.Iwats. 文献: 安藤ほか (1975)

Pohlia (Mielichhoferiaceae)

• Pohlia leucostoma (Bosch & Sande Lac.) M.Fleisch. 文献: 安藤ほか (1975)

Pseudobarbella (Meteoriaceae)

• Pseudobarbella kiushiuensis (Broth.) Nog. 文献: 安藤ほか (1975)
• Pseudobarbella levieri (Renauld & Cardot) Nog. 文献: 安藤ほか (1975)

Pseudotaxiphyllum (Plagiotheciaceae)

• Pseudotaxiphyllum densum (Cardot) Z.Iwats. 文献: 安藤ほか (1975, as Isopterygium densum Cardot)
• Pseudotaxiphyllum pohliaecarpum (Sull. & Lesq.) Z.Iwats. 文献: 安藤ほか [1975, as Isopterygium pohliaecarpum (Sull. & Lesq.) A.Jaeger]

Pseudoleskeopsis (Leskeaceae)

• Pseudoleskeopsis japonica (Sull.) Z.Iwats. 文献: 安藤ほか (1975)

Racomitrium (Grimmiaceae)

• Racomitrium fasciculare (Schrad. ex Hedw.) Brid. var. atroviride Cardot 文献: 安藤ほか (1975)
• Racomitrium laetum Besch. & Cardot 文献: 安藤ほか [1975, as Racomitrium heterostichum (Hedw.) Brid. var. diminutum (Cardot) Nog.]

Rhabdoweisia (Rhabdoweisiaceae)

• Rhabdoweisia crispata (Dicks. ex With.) Lindb. 文献: 安藤ほか (1975)

Rhizomnium (Mielichhoferiaceae)

• Rhizomnium tuomikoskii T.J.Kop. 文献: 安藤ほか (1975)

Schwetschkea (Leskeaceae)

• Schwetschkea laxa (Wilson) A.Jaeger 文献: 安藤ほか (1975, as Schwetschkea matsumurae Besch.)

Sciuro-hypnum (Brachytheciaceae)

• Sciuro-hypnum plumosum (Hedw.) Ignatov & Huttunen 文献: 安藤ほか [1975, as Brachythecium plumosum (Hedw.) Schimp.]

Sphagnum (Sphagnaceae)

• Sphagnum junghuhnianum Dozy & Molk. subsp. pseudomolle (Warnst.) H.Suzuki コバノホソベリミズゴケ 文献: 安藤ほか（1975） 標本: 白糸の滝 (Y. Inoue 577)
• Sphagnum palustre L. オオミズゴケ 文献: 安藤ほか（1975）

Streblotrichum (Pottiaceae)

• Streblotrichum convolutum (Hedw.) P.Beauv. 文献: 安藤ほか (1975, as Barbula convoluta Hedw.), Saito (1975, as Barbula convoluta Hedw.)

Syrrhopodon (Calymperaceae)

• Syrrhopodon japonicus (Besch.) Broth. 文献: 安藤ほか (1975) 標本: 養父崎浦 (Y. Inoue 2786)
• Syrrhopodon tosaensis Cardot 文献: 安藤ほか (1975), 井上ほか (2016)

Taxiphyllum (Hypnaceae)

• Taxiphyllum taxirameum (Mitt.) M.Fleisch. 文献: 安藤ほか (1975)

Thuidium (Thuidiaceae)

• Thuidium kanedae Sakurai 文献: 安藤ほか (1975)
• Thuidium recognitum (Hedw.) Lindb. cf. var. delicatulum (Hedw.) Warnst. 文献: 安藤ほか (1975)

Timmiella (Timmiellaceae)

• Timmiella anomala (Bruch & Schimp.) Limpr. 文献: 井上ほか（2014）, Inoue & Tsubota (2014)

Tortella (Pottiaceae)

• Tortella japonica (Besch.) Broth. 文献: 安藤ほか (1975)

Vesicularia (Hypnaceae)

• Vesicularia ferriei (Cardot & Thér.) Broth. 文献: 安藤ほか (1975)
• Vesicularia flaccida (Sull. & Lesq.) Z.Iwats. 文献: 安藤ほか (1975)

Weissia (Pottiaceae)

• Weissia exserta (Broth.) P.C.Chen 文献: Inoue & Tsubota (2017)
• Weissia longidens Cardot 文献: 安藤ほか (1975)

Wijkia (Sematophyllaceae)

• Wijkia nakanishikii (Broth.) H.A.Crum 文献: 安藤ほか (1975)

Marchantiophytaタイ植物門（タイ類）

Alobiellopsis (Cephaloziaceae)

• Alobiellopsis parvifolia (Steph.) R.M.Schust. 文献: 安藤ほか (1975)

Bazzania (Lepidoziaceae)

• Bazzania japonica (Sande Lac.) Lindb. 文献: 安藤ほか (1975)

Cephaloziella (Cephaloziellaceae)

• Cephaloziella microphylla (Steph.) Douin 文献: 安藤ほか (1975)

Cheilolejeunea (Lejeuneaceae)

• Cheilolejeunea nipponica (S.Hatt.) S.Hatt. 文献: 安藤ほか (1975)

Cololejeunea (Lejeuneaceae)

• Cololejeunea denticulata (Horik.) S.Hatt. 文献: 安藤ほか (1975)

Fossombronia (Fossombroniaceae)

• Fossombronia japonica Schiffn. 文献: 坪田ほか (2008)

Frullania (Frullaniaceae)

• Frullania ericoides (Nees) Mont. 文献: 安藤ほか (1975)
• Frullania muscicola Steph. 文献: 安藤ほか (1975)
• Frullania valida Steph. 文献: 安藤ほか (1975)

Heteroscyphus (Geocalycaceae)

• Heteroscyphus argutus (Reinw., Blume & Nees) Schiffn. 文献: 安藤ほか (1975)

Jackiella (Jackiellaceae)

• Jackiella javanica Schiffn. 文献: 安藤ほか (1975)

Jungermannia (Jungermanniaceae)

• Jungermannia atrovirens Dumort. 文献: 安藤ほか (1975)

Lejeunea (Lejeuneaceae)

• Lejeunea planiloba A.Evans 文献: 安藤ほか (1975)

Lunularia (Lunulariaceae)

• Lunularia cruciata (L.) Dumort. 標本: 杉ノ浦 (Y. Inoue 440), 大聖院周辺 (H. Tsubota 6133)

Marsupella (Gymnomitriaceae)

• Marsupella emarginata (Ehrh.) Dumort. subsp. tubulosa (Steph.) N.Kitag. 文献: 安藤ほか (1975)
• Marsupella pseudofunckii S.Hatt. 文献: 安藤ほか (1975)

Nowellia (Cephaloziaceae)

• Nowellia curvifolia (Dicks.) Mitt. 文献: Iwatsuki & Higuchi (1990)

Odontoschisma (Cephaloziaceae)

• Odontoschisma pseudogrosseverrucosum Gradst., S.C. Aranda & Vanderp. 文献: Aranda et al. (2014), Gradstein et al. (2015)

Pallavicinia (Pallaviciniaceae)

• Pallavicinia subciliata (Austin) Stephani 文献: Iwatsuki & Higuchi (1989)

Plectocolea (Jungermanniaceae)

• Plectocolea granulata (Steph.) Bakalin 文献: 安藤ほか [1975, as Jungermannia granulata (Steph.) Amakawa]

Riccardia (Riccardiaceae)

• Riccardia latifrons (Lindb.) Lindb. var. miyakeana (Schiffn.) Furuki 文献: 安藤ほか (1975, as Riccardia miyakeana Schiffn.), Furuki (1991)
• Riccardia nagasakiensis (Steph.) S.Hatt. 文献: 安藤ほか (1975, as Riccardia jackii Schiffn.)

Riccia (Ricciaceae)

• Riccia fluitans L. s.l. ウキゴケ 標本: 長浦 (Y. Inoue 4095, det. by T. Katagiri)

Scapania (Scapaniaceae)

• Scapania integerrima Steph. 文献: 安藤ほか (1975)

Solenostoma (Jungermanniaceae)

• Solenostoma infuscum (Mitt.) J.Hentschel 文献: 安藤ほか [1975, as Jungermannia infusca (Mitt.) Steph.]
• Solenostoma plagiochilaceum (Grolle) Váňa & D.G.Long 文献: 安藤ほか [1975, as Jungermannia plagiochiloides Amakawa]

Syzygiella (Jungermanniaceae)

• Syzygiella autumnalis (DC.) K. Feldberg, Váňa, Hentschel & Heinrichs 文献: 安藤ほか [1975, as Jamesoniella autumnalis (DC.) Steph.]

Trichocolea (Trichocoleaceae)

• Trichocolea pluma (Reinw., Blume & Nees) Mont. 文献: Katagiri et al. (2013)

Anthocerotophytaツノゴケ植物門（ツノゴケ類）

Anthoceros (Anthocerotaceae)

• Anthoceros agrestis Paton 文献: 安藤ほか (1975, as Anthoceros punctatus L.)

References

• 安藤久次・関太郎・神田啓史・出口博則・松本こずえ. 1975. 厳島（宮島）の蘚苔類. In 天然記念物瀰山原始林・特別名勝厳島緊急調査委員会 (編), 厳島の自然, 総合学術調査報告, pp. 333–375 + pls. vliv–xlv. 宮島町, 広島.
• Aranda, S. C., Gradstein, S. R., Patiño, J., Laenen, B., Désamoré, A. & Vanderpoorten, A. 2014. Phylogeny, classification and species delimitation in the liverwort genus Odontoschisma (Cephaloziaceae). Taxon 63: 1008–1025.
• Deguchi, H. 1978 [1979]. A revision of the genera Grimmia, Schistidium and Coscinodon (Musci) of Japan. J. Sci. Hiroshima Univ., Ser. B, Div. 2, Bot. 16: 121–256.
• 出口博則. 宮島のコケ1. ミヤコノツチゴケ. 宮島自然植物実験所ニュースレター 6: 2-4
• Furuki, T. 1991. A taxonomic revision of the Aneuraceae (Hepatica) of Japan. J.. Hattori Bot. Lab. 70: 293-397.
• Gradstein, S. R. & Ilkiu-Borges, A. L. 2015 [2014]. A taxonomic revision of the genus Odontoschisma (Marchantiophtya: Cephaloziaceae). Nova Hedwigia 100: 15–100.
• 堀川芳雄. 1953. 日本の蘚苔植物の分布域研究（第3 報）. 植物生態学会誌3: 24-31.
• Inoue, Y. & Tsubota, H. 2014. On the systematic position of the genus Timmiella (Dicranidae, Bryopsida) and its allied genera, with the description of a new family Timmiellaceae. Phytotaxa 181: 151–162.
• Inoue, Y. & Tsubota, H. 2017. A taxonomic revision of cleistocarpous species of Weissia (Pottiaceae, Bryophyta) in Japan. Phytotaxa 306: 1–20.
• Inoue, Y., Tsubota, H., Kubo, H., Uchida, S., Mukai, S., Shimamura, M. & Deguchi, H. 2011. A note on Pottia intermedia (Turner) Fürnr. (Pottiaceae, Bryopsida) with special reference to its phylogeny and new localities in SW Japan. Hikobia 16: 67-78.
• 井上侑哉・長谷信二・坪田博美. 2014. センボンウリゴケ（センボンゴケ科，蘚類）の新産地と日本国内での分布. 植物研究雑誌 89: 189–192.
• 井上侑哉・久保晴盛・内田慎治・向井誠二・坪田博美. 2016. 40年ぶりに生育が再確認された広島県のイサワゴケ（カタシロゴケ科，蘚類）. 植物研究雑誌91: 186–190.
• 井上侑哉・久保晴盛・内田慎治・向井誠二・坪田博美. 2016. 広島県宮島におけるクマノゴケ（イクビゴケ科，蘚類）の生育状況. 蘚苔類研究11: 216–218.
• Iwatsuki, Z. & Higuchi, H. 1988. Bryophytes of Asia Fasc. 1(1987). Hikobia 10: 243.
• Iwatsuki, Z. & Higuchi, H. 1989. Bryophytes of Asia Fasc. 2(1988). Hikobia 10: 360.
• Iwatsuki, Z. & Higuchi, H. 1990. Bryophytes of Asia Fasc. 3(1989). Hikobia 10: 466.
• Iwatsuki, Z. & Suzuki, T. 1982. A taxonomic revision of the Japanese species of Fissidens. J. Hattori Bot. Lab. 51: 329-508.
• 片桐知之・古木達郎. 2012. 日本産タイ類ツノゴケ類チェックリスト，2012. 蘚苔類研究 10: 193-210.
• Katagiri, T., A. Sadamitsu, H. Miyauchi, H. Tsubota & H. Deguchi. 2013. Taxonomic studies of the Trichocoleaceae in Southeast Asia. III. The genus Trichocolea Dumort. Hattoria 4: 1–42.
• Magombo, Z. L. K. 2003. Taxonomic revision of the moss family Diphysciaceae M.Fleisch. (Musci) . J. Hattori Bot. Lab. 94: 1-86.
• Matsui, T. & Iwatsuki, Z. 1990. A taxonomic revision of the family Ditrichaceae (Musci) of Japan, Korea and Taiwan. J. Hattori Bot. Lab. 68: 317–366.
• 西村直樹・藤田あゆな. 2016. 日本産蘚類分布資料 1. イボエクシノハゴケ，コクシノハゴケ，クシノハゴケ，オオクシノハゴケ，イトクシノハゴケ. Naturalistae 20: 89-98.
• Orgaz, J. D. & Yamaguchi, T. 2015. On the identity of Brachythecium sakuraii Broth. with Brachythecium pseudouematsui Nog. (Brachytheciaceae) from Japan. Bryologist 118: 367-370.
• Saito, K. 1975. A monograph of Japanese Pottiaceae (Musci). J. Hattori Bot. Lab. 39: 373–537.
• Suzuki, T. 2016. A revised new catalog of the mosses of Japan. Hattoria 7: 9-223.
• Taoda, H. 1980. Studies on the Fabroniaceae of Japan II. Hikobia 8: 298-321.
• Tsubota, H., Nakao, N., Arikawa, T., Yamaguchi, T., Higuchi, M., Deguchi, H. & Seki, T. 1999. A reliminary phylogeny of Hypnales (Musci) as inferred from chloroplast rbcL sequence data. Hikobia 7: 233–248.
• Tsubota,H., Nakao,N., Yamaguchi,T., Seki,T. and Deguchi,H. 2000. Preliminary phylogenetic relationships of the genus Brotherella and its allied genera (Hypnales, Musci) based on chloroplast rbcL sequence data. J. Hattori Bot. Lab. 88: 79-99.
• Tsubota, H., Ageno Y., Estébanez B., Yamaguchi, T. & Deguchi, H. 2003. Molecular phylogeny of the Grimmiales (Musci) based on chloroplast rbcL sequences. Hikobia 14: 55-70.
• Tsubota, H., De Luna, E., González, D., Ignatov, M. S. & Deguchi, H. 2004. Molecular phylogenetics and ordinal relationships based on analyses of a largescale data set of 600 rbcL sequences of mosses. Hikobia 14: 149–169.
• 坪田博美・長谷信二・向井誠二・出口博則. 2008. 宮島のこけ 2. ウロコゼニゴケ. 宮島自然植物実験所ニュースレター 13: 10-12.